Santorino xin chào các bạn. Hai ngày trước chúng ta đã tìm hiểu về chủ đề Đạm Thực Vật giúp mọi người có thể bổ sung dinh dưỡng có lợi vào bữa ăn hằng ngày. Hôm nay là một chủ đề chuyên sâu về ăn thuần thực vật còn gọi là Vegan, hoàn toàn không có mùi thịt, cá, trứng, sữa nào nữa rồi nha mọi người.
Table of Contents
I. Theo quan điểm Đông Y cổ thì chế độ ăn uống phải phù hợp với cấu tạo cơ thể
Con người từ xưa đến nay được phát triển theo chọn lọc tự nhiên, vì thế không thể tách rời cơ thể, sự cân bằng giữa cơ thể con người và thiên nhiên. Y học Phương Đông đặc biệt quan tâm về cân bằng dinh dưỡng, và cho rằng ăn uống thuần tự nhiên không chỉ là việc cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể mà còn là một phần quan trọng của triết lý sống hài hòa với tự nhiên và vũ trụ.
Dưới đây là một số khía cạnh cụ thể về việc ăn uống thuần tự nhiên theo quan điểm Đông Y:
1. Nguyên lý Âm Dương trong thực phẩm
- Cân bằng Âm Dương: Thực phẩm được phân loại thành âm và dương dựa trên tính chất và tác dụng của chúng đối với cơ thể. Thực phẩm dương bao gồm các loại ngũ cốc nguyên hạt, rau củ có màu sắc đậm, trong khi thực phẩm âm bao gồm các loại rau xanh lá và trái cây.
- Hài hòa với tự nhiên: Rau, củ, trái cây đúng mùa không những ngon, tươi ở đỉnh điểm của mùa vụ mà còn căng tràn về dưỡng chất, về màu sắc, mùi vị. Đây không chỉ là ăn uống tiếp thu dưỡng chất thuần tự nhiên, mà nó còn có cả yếu tố về gene, về sự chuyển hóa, có sự kết nối với đất mẹ với khu vực mà chúng ta đang sống nữa.
2. Triết lý hài hòa với tự nhiên
- Chọn thức ăn phù hợp với cấu trúc cơ thể: Mỗi loài được sinh ra đến hiện nay đều có 1 cấu trúc sinh học riêng để phát triển. Theo nghiên cứu về cấu trúc con người, thay vì 1 bộ răng nanh sắc nhọn như động vật ăn thịt, ở người răng hàm dẹp để nhai kĩ thức ăn hơn. Cùng với đó, tuyến nước bọt có tính kiềm với số lượng lớn ptyalin (còn gọi là amylase nước bọt) để thủy phân tinh bột thành đường mantozơ, khác với 1 lượng lớn acid trong dạ dày như thú ăn thịt. Ruột ở người có chiều dài gấp hơn 6 lần chiều dài cơ thể, hoàn toàn phù hợp để ăn thực vật hoặc thuần thực vật, vì thực vật cần 1 thời gian đi chuyển và tiêu hóa.
- Chọn thực phẩm hữu cơ và tự nhiên: Rau củ hữu cơ và tự nhiên giúp chúng ta hấp thụ dinh dưỡng tối đa, hạn chế tiếp nạp hóa chất sử dụng trong quá trình trồng và loại bỏ dầu mỡ xấu trong quá trình chế biến.
3. Nguyên lý Ngũ Hành
Điều chỉnh theo ngũ hành: Dựa vào tình trạng sức khỏe và nhu cầu của cơ thể, người ta có thể điều chỉnh chế độ ăn để cân bằng ngũ hành, giúp duy trì sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật.
Những thông tin về mối quan hệ giữa Ngũ Hành và các cơ quan trong cơ thể dựa trên lý thuyết cổ truyền của Đông Y, một hệ thống y học cổ xưa được phát triển ở Trung Quốc. Dưới đây là một số cơ sở và nguyên lý cơ bản của Đông Y để giải thích các mối quan hệ này:
Ngũ Hành
Ngũ Hành là lý thuyết về năm yếu tố cơ bản: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ, được cho là cấu thành và điều hành mọi hiện tượng trong vũ trụ cũng như trong cơ thể con người.
Mỗi hành có những đặc điểm và thuộc tính riêng, ảnh hưởng đến các khía cạnh khác nhau của tự nhiên và cơ thể.
Tương Sinh và Tương Khắc
Ngũ Hành có mối quan hệ tương sinh (hỗ trợ, thúc đẩy) và tương khắc (kiềm chế, kiểm soát) với nhau.
Ví dụ: Mộc sinh Hỏa (cây cháy tạo ra lửa), Hỏa sinh Thổ (lửa tạo ra tro, biến thành đất), Thổ sinh Kim (đất chứa kim loại), Kim sinh Thủy (kim loại bị nung chảy tạo ra nước), Thủy sinh Mộc (nước nuôi cây).
Liên Quan đến Cơ Quan Nội Tạng
Mỗi hành trong Ngũ Hành tương ứng với một cặp cơ quan nội tạng trong cơ thể con người, tạo thành các mối quan hệ hỗ trợ và kiềm chế lẫn nhau để duy trì sự cân bằng nội tại.
– Mộc: Gan và Túi mật
– Hỏa: Tim và Ruột non
– Thổ: Tỳ (lá lách) và Dạ dày
– Kim: Phổi và Ruột già
– Thủy: Thận và Bàng quang
Yếu tố Màu Sắc Thực Phẩm
Mỗi hành trong Ngũ Hành cũng liên quan đến các màu sắc và loại thực phẩm đặc trưng, dựa trên nguyên lý rằng màu sắc và đặc tính của thực phẩm có thể ảnh hưởng đến cơ quan tương ứng.
Dưới đây là những mối liên hệ cụ thể:
- Hành Mộc (Gan, Túi mật):
- Cơ quan liên quan: Gan và Túi mật.
- Thực phẩm đặc trưng: Thực phẩm màu xanh lá như rau xanh, cải xanh, rau muống, cần tây, cải Kale, xà lách rocket…
- Hành Hỏa (Tim, Ruột non):
- Cơ quan liên quan: Tim và Ruột non.
- Thực phẩm đặc trưng: Thực phẩm màu đỏ như ớt đỏ, cà chua, dâu tây, ớt chuông đỏ.
- Hành Thổ (Tỳ, Dạ dày):
- Cơ quan liên quan: Tỳ (lá lách) và Dạ dày.
- Thực phẩm đặc trưng: Thực phẩm màu vàng hoặc nâu như khoai lang, bí đỏ, ngô, các loại đậu.
- Hành Kim (Phổi, Ruột già):
- Cơ quan liên quan: Phổi và Ruột già.
- Thực phẩm đặc trưng: Thực phẩm màu trắng như củ cải trắng, hành tây, tỏi, gạo trắng.
- Hành Thủy (Thận, Bàng quang):
- Cơ quan liên quan: Thận và Bàng quang.
- Thực phẩm đặc trưng: Thực phẩm màu đen hoặc tối như đậu đen, nấm đen, rong biển, hạt mè đen.
Mỗi loại thực phẩm đều có tác dụng hỗ trợ và điều hòa chức năng của các cơ quan tương ứng, giúp cơ thể duy trì sự cân bằng và phát triển một cách hài hòa.
Những nguyên lý và lý thuyết này được xây dựng và phát triển qua hàng ngàn năm kinh nghiệm và quan sát trong y học cổ truyền Trung Quốc. Mặc dù chưa có nhiều bằng chứng khoa học hiện đại chứng minh toàn bộ các lý thuyết này, nhưng chúng vẫn được nhiều người tin dùng và áp dụng trong việc duy trì sức khỏe và điều trị bệnh.
4. Khí và Huyết
- Tăng cường và lưu thông khí huyết là một cụm từ thường thấy trong y học Đông phương, được hiểu là 1 phần năng lượng để vận hành trong cơ thể con người. Khí huyết kém hay chậm lưu thông sẽ dẫn đến suy nhược cơ thể, thiếu năng lượng, da dẻ khô,..
- Các thực phẩm như gừng, tỏi, và các loại rau có vị cay, giúp tăng cường lưu thông và tuần hoàn máu. Thực phẩm giàu dinh dưỡng và ít qua chế biến giúp cơ thể hấp thụ tốt hơn, cung cấp đầy đủ năng lượng và dưỡng chất cần thiết.
5. Sự kết nối với vũ trụ
- Lắng nghe cơ thể: Bạn đã từng lắng nghe cơ thể mình? Mỗi người được cho là hiểu rõ tình trạng sức khỏe của cơ thể hơn cả bác sĩ. Vậy nên việc lắng nghe cơ thể mình, nhận biết nhu cầu bản thân là rất quan trọng, đó cũng là khuyến khích của lối sống ăn uống thuần tự nhiên.
- Tuân theo nhịp điệu tự nhiên: Cùng giống như việc hài hòa với tự nhiên và ăn uống theo mùa vụ, địa lý, việc ăn uống theo giờ giấc giúp cơ thể hòa nhịp với chu kỳ thời gian của vũ trụ, từ đó giúp cải thiện sức khỏe tinh thần và thể chất.
Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế thế giới, sức khỏe là một trạng thái hoàn toàn sảng khoái về mặt tinh thần và thể chất. Vì vậy, việc ăn uống thuần tự nhiên giúp con người đạt được sự khỏe mạnh toàn diện, được tiếp nhận nguồn năng lượng của vũ trụ và tràn đầy sinh khí mỗi ngày.
II. Những bộ tộc sống khỏe mạnh và trường thọ nhờ chế độ ăn rau, củ, ngũ cốc và hạt
Điểm chung của các bộ tộc được xem là khỏe mạnh và trường thọ nhất trên thế giới đến từ triết lý ăn uống “các thực phẩm bạn ăn là liều thuốc tốt nhất”.
- Bộ tộc Hunzas: Cư dân Hunza sống ở vùng núi cao Karakoram. Tuổi thọ trung bình của người dân nơi đây lên đến hơn 100 năm. Người Hunza ăn một chế độ ăn chay thuần thực vật giàu chất dinh dưỡng, bao gồm nhiều rau quả tươi, hạt giống, ngũ cốc và sữa từ dê và cừu. Thực phẩm chính của họ bao gồm gạo, lúa mạch, trái cây, rau củ và mật ong. Chế độ ăn uống thanh đạm đa phần được quyết định bởi điều kiện khí hậu và địa lý ở đây, điều này đi cùng với triết lý ăn uống hòa hợp với thiên nhiên theo y học Phương Đông.
- Bộ tộc Sardinia (Ý): Để sống khỏe mạnh, hạnh phúc đến 100 tuổi, người Sardinia thường ăn chay, cân bằng trong các hoạt động thường ngày như vận động, nghỉ ngơi hợp lý về thể chất lẫn tinh thần. Người dân ở Sardinia có xu hướng ăn theo chế độ ăn Địa Trung Hải kiểu truyền thống. Họ chủ yếu sử dụng ngũ cốc nguyên hạt, rau, các sản phẩm từ sữa và ăn ít thịt.
Những ví dụ này chỉ là một số trong nhiều nhóm dân tộc có đời sống khỏe mạnh và trường thọ. Điều quan trọng là chế độ ăn, lối sống và môi trường sống đều đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định sức khỏe và tuổi thọ của một cộng đồng.
III. Vậy thì ăn uống thuần thực vật tự nhiên có những lợi ích gì?
Phương pháp ăn ngũ cốc nguyên hạt
Phương pháp thực dưỡng Ohsawa được biết đến nhiều hơn qua tên gọi ăn chay thực dưỡng, là chế độ ăn kiêng dành cho những người muốn có một thân hình cân đối. Thay vì nạp năng lượng từ thịt động vật, thức ăn hàng ngày chủ yếu từ ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh và các loại đậu.
Các lợi ích từ ăn thuần thực vật theo Ohsawa bạn nên biết
- Duy trì cân nặng hợp lý
- Chế độ ăn Ohsawa tập trung vào các loại ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh và đậu, là những thực phẩm giàu chất xơ và ít calo. Chất xơ giúp tạo cảm giác no lâu, giảm cảm giác thèm ăn và kiểm soát lượng calo nạp vào cơ thể. Việc ăn thực phẩm ít calo nhưng giàu dinh dưỡng giúp duy trì cân nặng một cách tự nhiên và bền vững.
- Cải thiện hệ tiêu hóa
- Các loại thực phẩm trong chế độ Ohsawa chứa nhiều chất xơ giúp cải thiện chức năng tiêu hóa. Chất xơ giúp tăng cường chuyển động ruột, ngăn ngừa táo bón và duy trì sự cân bằng vi khuẩn có lợi trong đường ruột.
- Ngoài ra, các loại thực phẩm lên men như miso và tamari cung cấp probiotic, hỗ trợ sức khỏe đường ruột và tăng cường hệ miễn dịch.
- Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ung thư và các bệnh mãn tính
- Chế độ ăn Ohsawa ít chất béo bão hòa và cholesterol. Thay vào đó, nó giàu chất chống oxy hóa và axit béo không bão hòa từ các loại hạt và đậu, giúp giảm mức cholesterol xấu (LDL) và tăng mức cholesterol tốt (HDL).
- Cân bằng năng lượng
- Các loại ngũ cốc nguyên hạt và đậu có chỉ số glycemic thấp, giúp duy trì mức đường huyết ổn định, tránh tình trạng tăng và giảm đường huyết đột ngột. Điều này rất quan trọng trong việc giữ cho cơ thể cảm thấy tràn đầy năng lượng và tập trung hơn trong các hoạt động hàng ngày.
- Tăng cường hệ miễn dịch
- Chế độ ăn giàu dinh dưỡng và chất chống oxy hóa từ rau xanh, ngũ cốc và đậu giúp cải thiện chức năng hệ miễn dịch. Các chất dinh dưỡng như vitamin C, vitamin E, và kẽm có trong các loại thực phẩm này giúp tăng cường khả năng phòng chống bệnh tật và nhiễm trùng.
- Tạo thói quen ăn uống lành mạnh
- Thực dưỡng Ohsawa khuyến khích việc tiêu thụ các loại thực phẩm tươi sạch và hạn chế thức ăn chế biến sẵn, đường và chất béo bão hòa. Điều này giúp hình thành thói quen ăn uống lành mạnh và bền vững, có lợi cho sức khỏe lâu dài.
- Thực Hành Thói Quen Ăn Uống ĐiềĐộ
- Ăn đúng bữa, không bỏ bữa và không ăn quá no.
- Thực hiện ăn chậm, nhai kỹ để giúp tiêu hóa tốt hơn.
- Kết Hợp Với Lối Sống Lành Mạnh
- Thực hành thiền, yoga hoặc các bài tập thở để duy trì sự cân bằng tinh thần và cơ thể.
- Ngủ đủ giấc và có thời gian nghỉ ngơi hợp lý.
- Duy trì lối sống vận động, tham gia các hoạt động ngoài trời.
- Tham gia các hoạt động thiện nguyện, tạo ra nhiều giá trị tốt cho cộng đồng
Thở, làm bạn với thiên nhiên
Chế độ ăn kiêng Ohsawa góp phần phòng ngừa nhiều bệnh tật, giữ cơ thể cân đối nếu được áp dụng đúng cách và kết hợp với lối sống lành mạnh.
Bằng cách tuân theo những nguyên tắc này, bạn có thể tạo ra một chế độ ăn uống thuần thực vật hợp lý và lối sống cân bằng, giúp duy trì sức khỏe và tuổi thọ theo triết lý Đông Y.
Ngoài ra, chăm sóc sức khỏe tinh thần là một việc vô cùng cần thiết. Khi bạn mệt mỏi và stress thì cơ thể không hấp thu được dưỡng chất cũng như tác động xấu lên hệ thần kinh và hệ tiêu hóa. Bạn có thể bắt đầu tập ăn chay 7 ngày trong tháng để cơ thể từ từ thích nghit. Chúc bạn thành công.
